Công bố quốc tế: Vẫn chuyện lượng hay chất

Theo PGS. TS Đặng Quang Á (Viện Công nghệ thông tin, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) và TS Đồng Văn Quyền (Viện Công nghệ sinh học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam), điều đó thể hiện phần nào qua hệ số trích dẫn từ những công trình do Quỹ Nafosted tài trợ vẫn còn thấp. Theo thống kê trích dẫn trung bình bài báo ISI từ nguồn ISIKNOWLEGE năm 2014, hệ số trích dẫn này mới đạt con số 0,29 lần. “Vì Việt Nam đã qua giai đoạn cần sự kích thích số lượng công bố quốc tế, Quỹ Nafosted nên có biện pháp phù hợp để tăng chất lượng các công bố do Quỹ tài trợ lên”, TS Đồng Văn Quyền nói. 

Tuy nhiên, từ góc độ của một nhà nghiên cứu có năng suất công bố quốc tế cao hàng đầu ở trường ĐH Bách khoa Hà Nội, PGS. TS Nguyễn Văn Hiếu (Viện Đào tạo Quốc tế về Khoa học Vật liệu) lại có ý kiến trái ngược. “Nhiều nhà khoa học lo ngại về chất lượng công bố quốc tế từ đề tài do Quỹ Nafosted tài trợ và cho rằng chúng ta đang chạy theo số lượng. Nhưng thực chất, số lượng công bố trên các tạp chí ISI của Việt Nam vẫn còn ở mức thấp, thấp ngay cả so với khu vực Đông Nam Á. Theo thống kê ISIKNOWLEGE thì năm 2014, Việt Nam có tổng số 2.301 công bố, xếp hạng tư khu vực, sau Singapore - 12.387 công bố, Malaysia - 10.208 công bố, và Thái Lan - 6.633 công bố. Nếu tính theo tỷ lệ công bố trên tổng số dân hơn 90 triệu người thì rõ ràng chúng ta kém quá xa Singapore (hơn 5 triệu dân), Malaysia (hơn 30 triệu dân) hay Thái Lan (hơn 66 triệu dân).” 

PGS Nguyễn Văn Hiếu giải thích thêm về sự liên hệ giữa chất lượng và số lượng công bố quốc tế: “Nếu chưa có bài báo 1, 2 điểm thì chúng ta khó có thể có được bài báo 10điểm, trừ một số trường hợp đặc biệt xuất sắc. Việc bắt đầu có công bố trên các tạp chí chưa có hệ số ảnh hưởng IF cao cũng giúp các nhà khoa học trẻ Việt Nam làm quen dần dần với môi trường nghiên cứu quốc tế”. Việc đi từng bước cũng là điều tất yếu với các nền khoa học bởi “cách đây năm năm, đến một cường quốc khoa học của châu Á như Hàn Quốc vẫn còn chưa nghĩ nhiều đến những tạp chí có hệ số IF cao. Nếu một viện nghiên cứu hoặc một trường đại học tự hạn chế mình công bố trên các tạp chí ISI có hệ số IF khiêm tốn, thì sẽ còn rất lâu chúng ta mới có được kết quả như của Hàn Quốc. Và với một môi trường nghiên cứu như trường đại học mà một năm có dưới 100 công bố quốc tế thì không còn là trường đại học nữa”. 

Theo giám đốc Đỗ Tiến Dũng, số lượng công bố quốc tế từ các đề tài do Quỹ Nafosted tài trợ có mức tăng trưởng tốt nhưng bản thân điều đó cũng bộc lộ một số hạn chế như nhiều nhà khoa học đã đề cập trong buổi tổng kết năm 2014 hay nhiều hội thảo trước đó. Vì vậy, Quỹ Nafosted đã đề ra nhiều mục tiêu để nâng cao chất lượng của các công bố quốc tế ngay trong năm 2015. Trước mắt, Quỹ sẽ có chính sách khuyến khích các tác giả có bài báo được đăng tải trên các tạp chí ISI có hệ số ảnh hưởng IF cao, có uy tín. Ví dụ, với những đề tài có bài báo chất lượng cao, Quỹ Nafosted và Hội đồng đánh giá chuyên môn sẽ xem xét công nhận một bài báo thay vì hai như quy định.