Vaccine COVID-19 của công ty nhỏ: Cạnh tranh trên đường đua lớn

Nita Patel, nhà khoa học của Novavax đang kiểm tra đĩa đo kháng thể trong những con khỉ được tiêm vaccine. 

18 tháng trước, một nhà sản xuất vaccine nhỏ có tên là Novavax có nguy cơ bị gỡ khỏi sàn chứng khoán NASDAQ (sàn giao dịch điện tử lớn thứ hai tại Hoa Kỳ hiện nay). Lý do là sau cuộc thử nghiệm vaccine thất bại lần thứ hai trong vòng chưa đầy ba năm, cổ phiếu của công ty đã giảm xuống dưới 1 USD trong 30 ngày liên tiếp, khiến NASDAQ đưa ra cảnh báo. Gặp trở ngại với kinh phí duy trì, công ty đã bán hai cơ sở sản xuất ở Maryland và cắt giảm biên chế của hơn 100 nhân viên. Đến tháng một, công ty chỉ còn 166 người.

“Ý tưởng hay (nhưng) quản lý tồi.…Công ty có thể sẽ sớm suy tàn”, một cựu quản lý của Novavax viết trên Glassdoor.com vào tháng 10 năm 2019 (Glassdoor là một nền tảng để mọi nhân viên có thể phản ánh về công ty của mình một cách nặc danh).

Tác động của đại dịch đã gây ra một sự thay đổi đáng kể. Hiện nay, Novavax dự kiến ​​nhận được tới 2 tỷ USD từ Chính phủ Hoa Kỳ và một tổ chức phi lợi nhuận để phát triển và sản xuất vaccine coronavirus. Cổ phiếu của công ty chốt ở mức 80,71 USD/cổ phiếu vào ngày 30 tháng 10, công ty đã tuyển hơn 300 nhân viên mới. Trong tháng này, công ty có kế hoạch triển khai thử nghiệm lâm sàng quan trọng đối với vaccine coronavirus ở Hoa Kỳ và Mexico. Được tạo ra bằng công nghệ tái tổ hợp nhắm đến protein gai – protein mà mầm bệnh sử dụng để xâm nhập vào tế bào người, vaccine của Novavax làm lu mờ các đối thủ cạnh tranh khác dựa trên các tiêu chuẩn quan trọng trong các thử nghiệm ban đầu trên khỉ và người.

Cho đến nay, Novavax là một trong bảy nhà sản xuất vaccine giành được tài trợ từ Chiến dịch Warp Speed. Đây là một nỗ lực lớn của chính phủ Hoa Kỳ nhằm nhanh chóng sản xuất ít nhất 300 triệu liều vaccine Covid-19. Nhưng hầu hết các công ty được Warp Speed ​​hậu thuẫn đều là những gã khổng lồ ngành dược, và hầu hết đã tiến hành các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối ở Hoa Kỳ. Một công ty nhỏ như Novavax đang phải gấp rút bắt kịp các đối thủ lớn hơn của mình, vì công ty nào giành được sự chấp thuận đầu tiên từ các cơ quan quản lý sẽ có lợi thế thị trường lớn. Một số quan sát viên cho rằng công nghệ của Novavax đang có lợi thế.

Andrew Ward, một nhà sinh học cấu trúc tại Scripps Research, cho biết: “Họ đang có vị trí cực kỳ tốt”. Không nhận được lợi nhuận nào từ công ty nhưng sở hữu một số cổ phiếu, Ward dẫn đầu một nhóm nghiên cứu vào tháng trước và đã xuất bản một bài báo trên Science mô tả cấu trúc của protein gai do Novavax tự thiết kế. Protein gai được xem như là trái tim của vaccine. Ông đã bị ấn tượng bởi sự ổn định cũng như cấu trúc của nó, và các phản ứng kháng thể mạnh mẽ mà nó đã tạo ra ở người và động vật. “Họ có bí quyết,” ông nói. “Rõ ràng, như chúng tôi đã xác nhận, họ đang tạo ra một sản phẩm tốt”.

Nhưng những người khác lại hoài nghi. Họ cho rằng Novavax đã tập trung vào việc sản xuất vaccine trong hơn 20 năm nhưng chưa bao giờ đưa được một vaccine nào ra thị trường. Các giám đốc điều hành cấp cao của công ty đã bán tháo hàng chục triệu đô la cổ phiếu của công ty kể từ khi giá cổ phiếu bắt đầu tăng cao vào mùa hè này.

Đáng chú ý nhất, công ty có một gót chân Achilles. Novavax đặt ra mục tiêu đầy tham vọng cho năm 2021: sản xuất đủ vaccine để cung cấp cho 1 tỷ người với hai liều mỗi người nhưng họ không chủ động được việc đó mà gần như phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà sản xuất theo hợp đồng. Nếu có gì xảy ra trong vấn đề sản xuất - và công ty thực ra cũng cho biết tuần trước là có nhiều trì hoãn trong quá trình sản xuất khiến thời điểm bắt đầu quá trình thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối của vaccine ở Bắc Mỹ bị lùi lại - tạo cơ hội cho các vaccine đối thủ vượt lên. David Maris, một nhà phân tích kỳ cựu trong ngành công nghiệp dược phẩm và là giám đốc điều hành tại Phalanx Investment Partners, cho biết: “Đó là điều đáng lo ngại”. Khi thấy các công ty nhỏ như Novavax gặp khó khăn, ông nói thêm, “mọi người thực sự muốn tin vào những câu chuyện cổ tích”.

Vaccine "tiểu đơn vị protein"

Ngày 10/1, các nhà nghiên cứu ở Trung Quốc đã công bố trình tự bộ gene của virus đang tàn phá thành phố Vũ Hán. Ba ngày sau, Gregory Glenn, chủ tịch R&D của Novavax, yêu cầu nhân viên của ông đặt hàng gene cho protein gai của virus từ một nhà cung cấp.

Glenn và các nhà khoa học khác của Novavax đã dành nhiều năm để phát triển vaccine “tiểu đơn vị protein”, được đặt tên như vậy vì chúng sử dụng một loại protein (hoặc một phần của protein) từ virus mục tiêu, cộng với các hợp chất tăng cường đáp ứng miễn dịch được gọi là tá dược, để kích thích phản ứng miễn dịch. Công ty đã không thành công về mặt thương mại, vaccine đã thất bại trong các thử nghiệm lâm sàng về khả năng chống lại bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nghiêm trọng. Nhưng sau đó họ đã sản xuất một loại vaccine cúm đầy hứa hẹn nhắm vào những người lớn tuổi, đang tiến gần đến giai đoạn then chốt của một thử nghiệm lâm sàng. Công ty cũng đã tạo ra vaccine tiểu đơn vị protein chống lại hai họ hàng gần gũi của virus corona, gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng và hội chứng hô hấp Trung Đông, bằng cách sử dụng các proteingai của những virus đó. Những loại vaccine đó chưa được đưa ra thị trường, nhưng Novavax đã có nhiều kinh nghiệm về coronavirus. Glenn tin rằng đây là thời khắc của công ty mình.

Tuy nhiên, đơn đặt hàng gene của protein gai đã đến chậm. Cuối cùng, vào lúc 6 giờ sáng ngày 3/2, phó chủ tịch của nhà cung cấp đã giao tận tay một chiếc lọ có nắp đỏ chứa đựng đoạn gene đến tòa nhà gạch màu be của Novavax. Virus vẫn chưa được đặt tên chính thức, lọ thuốc được dán nhãn “Cov/Wuhan”. Nhưng hiện tại, Novavax đã bước ra khỏi vạch xuất phát và đang trong cuộc đua để chế ngự nó.

Glenn cho biết các nhà khoa học của công ty bắt đầu làm việc với tốc độ điên cuồng. Một số đối thủ cạnh tranh của họ đã đi trước một bước, đang nghiên cứu về vaccine của riêng họ. “Chúng tôi hiểu mình đang bị tụt lại phía sau nhiều công ty khác được Warp Speed tài trợ, Glenn cho biết vào sáng ngày 24/9, ngày đầu tiên Novavax triển khai thử nghiệm giai đoạn III với 15.000 tình nguyện viên ở Vương quốc Anh.

Hầu hết các đối thủ cạnh tranh chính của Novavax như Moderna, Pfizer, công ty con Janssen của Johnson&Johnson, và AstraZeneca đã bước vào thử nghiệm giai đoạn III trước đó. Để sản xuất vaccine, cả bốn công ty này đều sử dụng công nghệ mới dựa trên vật liệu di truyền để chỉ tạo protein gián tiếp, thay vì phân phối protein trực tiếp. Các nền tảng đó dựa vào DNA được nạp trong các virus bị vô hiệu hóa hoặc dựa trên RNA thông tin mang thông tin di truyền có khả năng tạo ra protein gai. Sau đó, các tế bào trong cơ thể người được tiêm chủng sẽ nhận diện và tiêu diệt protein, cảnh báo hệ thống miễn dịch.

Các nhà phát triển vaccine protein phải phát triển phiên bản protein gai của riêng họ, một phiên bản mô phỏng gần với dạng protein gai của virus và đủ ổn định để duy trì đáp ứng miễn dịch trong suốt quá trình sản xuất, đóng gói và phân phối. Hầu hết các loại vaccine như vậy bao gồm một hợp chất bổ sung được gọi là tá chất (tá dược) để giúp kích thích mạnh mẽ và xuất hiện đáp ứng miễn dịch bảo vệ. Những bước bổ sung đó làm cho vaccine protein phát triển chậm hơn so với vaccine phân phối thông tin di truyền.

Nhưng vaccine chứa protein lại có một hồ sơ ghi nhận lâu dài về mức độ hiệu quả, trái ngược với phần lớn các phương pháp mới hơn chưa được chứng minh. Vaccine viêm gan B thành công được cấp phép vào năm 1986 và được khuyên dùng cho tất cả trẻ sơ sinh Hoa Kỳ trong ngày đầu tiên sau sinh là một loại vaccine tiểu đơn vị protein. Vì vậy, một loại vaccine cúm được phê duyệt vào năm 2013; và vaccine virus u nhú ở người đã khiến tỷ lệ ung thư cổ tử cung giảm xuống kể từ khi những vaccine đầu tiên được cấp phép vào những năm 2000.

Chậm nhưng vẫn còn nhiều hi vọng

Có lẽ vì công nghệ này đã được thử nghiệm và đã đúng, nên nhiều công ty khác cũng đang chạy đua để phát triển vaccine tiểu đơn vị protein. Trong số các công ty khác, nhà sản xuất vaccine khổng lồ Sanofi Pasteur có thể là đối thủ lớn nhất của Novavax. Vijay Samant, cựu giám đốc sản xuất vaccine tại Merck và hiện là nhà tư vấn cho các công ty vaccine cho biết “đây sẽ là một cuộc cạnh tranh gay gắt với vaccine Novavax”. Sanofi Pasteur có tiềm lực, cơ sở hạ tầng và kinh nghiệm sâu rộng, đồng thời đã đưa ra thị trường vaccine chống 19 bệnh truyền nhiễm.

Nhưng các nhà khoa học của Novavax nói rằng họ đã sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh. Gale Smith, nhà khoa học chính của Novavax cho biết: “Chúng tôi đã sẵn sàng cho điều này trong suốt cuộc đời mình".

Khi gene coronavirus được đưa đến Gaithersburg, Maryland vào ngày 3/2, công ty đã dành nhiều tuần để tạo ra hơn 20 phiên bản của protein gai, nhằm mục đích tạo ra một sản phẩm càng có hiệu quả về mặt miễn dịch càng tốt. Mục tiêu chung cuộc là protein cảm ứng kháng thể ổn định nhất, một protein bắt chước các trạng thái năng lượng của protein gai ngay trước khi nó hợp nhất với màng tế bào chủ.

Vào tháng ba, một nhóm nghiên cứu do Nita Patel, giám đốc cấp cao của bộ phận phát triển vaccine, đã xác nhận về các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm rằng protein được thiết kế liên kết chặt chẽ với thụ thể trên bề mặt tế bào người. Kết quả cho thấy các kháng thể đối với protein của Novavax sẽ can thiệp vào protein gai của chính virus khi nó cố gắng kết hợp với các tế bào người.

Ông chủ của Patel, Smith, tiếp theo mời Ward để xác minh cấu trúc và độ ổn định của protein bằng kính hiển vi điện tử. Các thử nghiệm khác cho thấy protein gai của Novavax phát triển có thể ổn định trong nhiều tuần ở 2°C đến 8°C, một lợi thế quan trọng so với vaccine Moderna và Pfizer, vốn cần được bảo quản ở -20°C và -70°C. và một khi rã đông, chúng chỉ có thể duy trì được vài ngày trong tủ lạnh.

Hiện nay, thách thức là tạo ra protein với số lượng lớn mà thế giới cần. Novavax đã có một cơ chế để làm được điều đó, được Smith đồng phát minh từ nhiều thập kỷ trước và kể từ đó được công ty sử dụng để phát triển các ứng cử viên vaccine khác của mình.

Khi là một sinh viên 34 tuổi tốt nghiệp tại Đại học Texas A&M vào năm 1983, Smith và các đồng nghiệp đã phát triển một hệ thống có thể sản xuất protein với số lượng lớn. Các nhà nghiên cứu bắt đầu với một loại virus lây nhiễm côn trùng được gọi là virus baculovirus, có đặc điểm là bộ gene có thể thích nghi với khối lượng lớn DNA ngoại lai. Các nhà nghiên cứu đã chèn một gene của một protein miễn dịch ở con người là interferon vào virus và sau đó sử dụng nó để lây nhiễm các tế bào từ dạng sâu bướm của một loài dịch hại được gọi là sâu keo mùa thu. Virus đã chuyển gene sang tế bào của chúng, và tế bào này đã tiết ra interferon của con người.

Vào thời điểm đó, các biên tập viên của các tạp chí lớn không mấy quan tâm đến khám phá này và liên tục từ chối bài báo của Smith. Nhưng ngày nay hệ thống đó được sử dụng rộng rãi trong công nghệ sinh học. Hiện tại, công ty đang tiến hành sản xuất vaccine Novavax tại một nhà máy thuộc sở hữu của một nhà thầu ở Morrisville, Bắc Carolina, và dự kiến ​​sẽ sớm triển khai tại các nhà máy khác do Novavax sở hữu hoặc ký hợp đồng ở châu Âu, Hoa Kỳ và châu Á.

Ở Bắc Carolina, vô số baculovirus được nạp gene protein gai của coronavirus được cho xâm nhập vào tế bào bướm đêm, trong lò phản ứng sinh học 2000 lít. Các tế bào bướm đêm sau đó biểu hiện các protein gai coronavirus trên màng tế bào của chúng. Các nhà khoa học thu hoạch các protein và trộn chúng bằng các hạt tổng hợp, có kích thước khoảng 50 nanomet. Mỗi “hạt nano” liên kết với tối đa 14 protein gai. Smith nói rằng các hạt thành phẩm chỉ nhỏ hơn một chút so với coronavirus, giúp hệ thống miễn dịch “coi” chúng là mối nguy hiểm. Sau đó, Novavax thêm tá chất, dựa trên saponin, một hợp chất được tìm thấy trong vỏ cây xà phòng có tác dụng kích thích hệ thống miễn dịch (xem hình 2).

Cách thức hoạt động của vaccine Novavax.
 

Những tin vui ập đến

Để bắt đầu sản xuất vào mùa xuân, Novavax đã phải đương đầu với một thực tế khắc nghiệt. Glenn nói: “Những gì chúng tôi không có hay nói đúng hơn là đã mất khi giảm quy mô vào năm ngoái, là kiểm soát được vaccine trong một cơ sở sản xuất riêng”. “Chúng tôi có thể đã đi nhanh hơn nhiều nếu chúng tôi có tài sản chiến lược đó”. Thay vào đó, công ty đã “phải cầu xin”, theo lời ông, chuyển sang nhà sản xuất theo hợp đồng có trụ sở tại Gaithersburg, để sản xuất vaccine cho những thử nghiệm đầu tiên trên người. Glenn nói “không phải là lý tưởng”. “Chúng tôi là những vận động viên chạy nước rút ...”

Một tin tốt lành đến vào ngày 24/3, có thể thúc đẩy hoạt động tìm kiếm tài chính của công ty. Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III của vaccine cúm Novavax ở người lớn tuổi, cũng được thực hiện bằng cách sử dụng hệ thống tế bào của bướm, đã cho kết quả xuất sắc. Đối với Novavax, công ty hiện đang mong chờ các nhà tài trợ đầu tư khoản tiền lớn cho vaccine coronavirus. Bằng chứng về khả năng của họ đã đến vào một thời điểm tình cờ.

Ba ngày sau, các nhà khoa học cấp cao của Novavax đã gặp gỡ những người ra quyết định từ một nhà tài trợ chính, tổ chức phi lợi nhuận, Liên minh quốc tế về những đổi mới chuẩn bị sẵn sàng cho bệnh dịch (CEPI) trong một cuộc gọi Zoom quan trọng. Các nhà khoa học Novavax đã quen với việc đối phó với những người hoài nghi. Smith nói: “Hầu hết mọi người không nghĩ rằng các hạt nano mang protein gai  của chúng tôi hoạt động. Chúng tôi đã bị buộc tội rằng chúng thậm chí không có thật, điều này thật nực cười.” Sau đó, những hình ảnh có độ phân giải cao mới của Ward đã hiển thị các hạt nhỏ được đính bằng các protein nhọn, với saponin giống như tổ ong lơ lửng bên cạnh chúng được chiếu trên màn hình của hàng chục người. Đó là “một trong những khoảnh khắc quý giá”, Nick Jackson, người đứng đầu chương trình vaccine của CEPI, nhớ lại.

Sáu tuần sau, CEPI đã trao cho Novavax số tiền lên tới 384 triệu USD để thử nghiệm và sản xuất vaccine của mình.

Ward đã chiến thắng một số nghi ngờ về khoa học. John Moore, một nhà miễn dịch học tại Weill Cornell Medicine, đã hoài nghi hệ thống tế bào bướm của Novavax vì trong những năm 1990, rõ ràng là nó đã thất bại trong việc tạo ra một loại proteingai của HIV với các đặc điểm phù hợp để tạo ra vaccine AIDS. Nhưng vào tháng tám, khi tác phẩm của Ward được đăng dưới dạng bản in trước, “Tôi đã nhìn vào bài báo đó và rất ấn tượng”, Moore nói. “Nó đã thay đổi nhận thức của tôi về chất lượng của protein. Những lo ngại mà tôi có đã bị loại bỏ bởi dữ liệu, như nó nên diễn ra”.

Vào cuối tháng 5, Novavax đã triển khai thử nghiệm an toàn trên người đầu tiên ở 131 tình nguyện viên ở Úc và sử dụng tài trợ của CEPI, với 167 triệu USD tiền mặt để mua một cơ sở sản xuất vaccine hiện đại ở Cộng hòa Séc mà công ty cho biết sẽ cung cấp hơn 1 tỷ liều vào năm 2021. Và vào đầu tháng bảy, Chiến dịch Warp Speed ​​đã cấp cho công ty số tiền lên đến 1,6 tỷ USD, với 800 triệu USD khả dụng ngay lập tức, cho thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III và sản xuất 100 triệu liều vaccine.

Đầu tháng tám, các nhà đầu tư lớn trong công ty nhỏ bé này đã giành được sự minh oan đầu tiên khi Novavax công bố kết quả thành công từ thử nghiệm ở Úc. Sau hai lần tiêm, “phản ứng của kháng thể trong bài báo của Novavax mạnh rõ rệt hơn so với bất kỳ loại vaccine nào khác đã được báo cáo" và những người tham gia không gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng nào, Moore, người gần đây đã xuất bản một bài đánh giá của tạp chí Virology về các ứng viên vaccine dẫn đầu. Moore nói rằng anh ấy dự định sẽ tình nguyện dùng thử Novavax nếu đủ điều kiện. “Tôi sẽ, đúng thế, tôi sẽ được tiêm vaccine đó”.

Chính phủ Vương quốc Anh đã sớm đăng ký mua 60 triệu liều vaccine của Novavax, và nhà sản xuất thuốc lớn Takeda đã cấp phép sản xuất quy mô lớn với sự tài trợ của Chính phủ Nhật Bản. Các nhà khoa học khác đã ghi nhận kết quả tốt ở hàng chục con khỉ được tiêm nhiều liều vaccine của Novavax và sau đó bị nhiễm coronavirus sống. Virus không nhân lên trong mũi của chúng, nhưng nhân lên trong phổi của một con khỉ nhận liều thấp nhất và con vật đó khỏi hoàn toàn sau bốn ngày.

Angela Rasmussen, một nhà virus học tại Đại học Columbia, cho biết: “Đó là loại vaccine duy nhất mà tôi thấy trong số tất cả các ứng cử viên thực sự không có sự nhân lên của virus trong mẫu dịch mũi của động vật đã được tiêm phòng”. Cô ấy nói rằng điều đó rất quan trọng, bởi vì việc ngăn chặn sự nhân lên của virus trong mũi có thể làm giảm sự lây lan của virus ở những người có thể không biết mình bị bệnh. Nhưng cô ấy cảnh báo rằng khỉ không phải là người. “Chúng tôi không thể thực sự kết luận rằng vaccine này sẽ tốt hơn trong thực tế cho đến khi chúng tôi có một số dữ liệu đáng tin cậy về tính an toàn và hiệu quả ở người”.

Đó là lý do tại sao các nhà nghiên cứu sẽ háo hức xem kết quả từ các thử nghiệm pha III của Novavax. Trong một quá trình đang được tiến hành ở Vương quốc Anh, những người tình nguyện được tiêm giả dược hoặc vaccine trong hai lần tiêm, cách nhau 21 ngày. Các nhà nghiên cứu sẽ đánh giá xem liệu những người tình nguyện được tiêm chủng có ít triệu chứng hơn khi nhiễm coronavirus so với những người nhận giả dược hay không. Họ cũng sẽ tiếp tục theo dõi sự an toàn, bao gồm bất kỳ phản ứng nào với tá dược, bởi vì đây sẽ là lần đầu tiên một số lượng lớn những người trẻ tuổi có hệ miễn dịch mạnh nhận được nó.

Các thử nghiệm vaccine cần những người tình nguyện có tiếp xúc với virus, vì vậy các ca lây nhiễm tăng vọt ở Vương quốc Anh có vẻ lại có lợi cho Novavax. Công ty ước tính sẽ có đủ số ca nhiễm trong số những người tham gia để cho phép xem xét dữ liệu lần đầu tiên vào đầu năm 2021 và cho biết họ hy vọng dữ liệu của Vương quốc Anh sẽ đủ để thúc đẩy phê duyệt vaccine của họ.

Tại Hoa Kỳ và Mexico, công ty đặt mục tiêu thu hút 30.000 tình nguyện viên, khoảng 90% trong số những người này là ở Hoa Kỳ, để tham gia một thử nghiệm dự kiến ​​sẽ ra mắt vào tháng này. Giữ chân các tình nguyện viên trong cuộc thử nghiệm đó có thể là một thách thức nếu các vaccine đối thủ khác có được giấy phép tung ra thị trường ở Hoa Kỳ trong những tuần tới (Science, 23 tháng 10, trang 389). Nhưng Glenn lập luận rằng kịch bản này khó có thể xảy ra vì chờ Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thông qua rồi phân phối vaccine rộng rãi cần nhiều thời gian hơn thế.

Các nhà quan sát viên cũng lưu ý rằng có thể sẽ cần nhiều loại vaccine để dập tắt đại dịch. Đợt vaccine đầu tiên của cả Pfizer và Moderna hứa hẹn sẽ chỉ tiếp cận được 100 triệu người. Các chuyên gia nói thêm rằng vaccine đầu tiên được phê duyệt không nhất thiết phải là loại tốt nhất. Mayank Mamtani, nhà phân tích công nghệ sinh học cấp cao tại B. Riley Securities, cho biết: “Đặc biệt khi chúng ta đang nói về việc tiêm chủng cho hàng triệu người, bạn phải tuân theo khoa học. Về lâu dài, "theo tôi, việc xuất hiện đầu tiên trên thị trường không phải là điều quan trọng”.

Nhân tố gây bất ngờ trong cuộc đua vaccine?

Một vài quan sát viên đã nhíu mày khi Novavax giành được tài trợ Warp Speed, đặc biệt là mới năm ngoái đây chỉ là công ty đang sống vật vờ. Maris phàn nàn về “sự thiếu minh bạch về các quyết định tài trợ của Warp Speed ​​được thực hiện”. (Các nhà báo và nhà đầu tư đã cố gắng để có được hợp đồng Warp Speed ​​của Novavax nhưng không thành công). “Tôi muốn xem các phân tích cơ bản hoặc sâu, nếu có, được thực hiện trước các quyết định tài trợ này,” Maris nói. “Tôi không chắc liệu nó có tồn tại hay không”.

Novavax cho biết họ sẽ phát hành hợp đồng vào tuần tới như một phần của báo cáo tài chính hằng quý.

Các nhà khoa học của Novavax đang kiểm tra xem protein của vaccine sẽ gắn kết với tế bào người ra sao.

Các nhà phê bình khác lưu ý rằng kể từ khi đại dịch bắt đầu, các nhà quản lý hàng đầu của Novavax đã kiếm được hàng chục triệu USD bằng cách dùng các quyền của mình để mua cổ phiếu công ty sớm hơn, với giá rẻ hơn rồi bán nó với giá cao của năm nay. Những lựa chọn như vậy là một cách phổ biến để trả lương cho các giám đốc điều hành công ty công nghệ sinh học, nhưng trong bối cảnh đại dịch, việc bán cổ phiếu kiểu này đã khiến Novavax nhận được sự chú ý không mong muốn từ Quốc hội vào tháng chín vừa qua. Tại một phiên điều trần, chủ tịch Tiểu ban Dịch vụ Tài chính của Hạ viện về Bảo vệ Nhà đầu tư, Tinh thần khởi nghiệp và Thị trường Vốn đã nêu tên ví dụ của Novavax và các công ty khác. Và trong một bản ghi nhớ nhức nhối mà các nhà lập pháp Dân chủ đưa ra với tiêu đề “Tính liêm chính và sự trục lợi của doanh nghiệp trong Đại dịch Covid-19”, họ báo cáo rằng ba giám đốc điều hành cấp cao tại Novavax và hai thành viên hội đồng quản trị đã bỏ túi gần 17 triệu USD chỉ trong tháng tám.

Maris lưu ý rằng các giám đốc điều hành có xu hướng giữ cổ phiếu của họ khi công ty của họ đang tăng giá. “Vì vậy, thật thú vị khi họ quyết định bán”.

Các nhà lãnh đạo Novavax tiếp tục bán cổ phiếu vào tháng chín, với bốn quản lý cấp cao bán cổ phiếu trị giá tổng cộng 18,9 triệu USD. Glenn, người đã bỏ túi 6,2 triệu USD (trước thuế) vào tháng tám và bán số cổ phiếu trị giá 4,9 triệu USD vào tháng chín cho biết: “Phần lớn giá trị mà tôi có là ở Novavax. “Một năm trước chẳng có giá trị gì.” Giám đốc điều hành Stanley Erck, người đã bán 4,5 triệu USD cổ phiếu vào tháng chín, đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Ngay cả khi các thử nghiệm giai đoạn III của Novavax thành công, những người theo dõi vaccine cho biết lỗ hổng lớn nhất vẫn còn của công ty sẽ là quy trình sản xuất. Samant nói: “Tôi nghĩ rằng vaccine sẽ có hiệu quả. Nhưng nhiệm vụ sản xuất 2 tỷ liều đó đối với một công ty nhỏ, đó là một nhiệm vụ rất khó khăn”.

“Nó giống như việc bạn cố gắng nấu một chiếc bánh thật ngon. Bạn có thể làm một chiếc cho gia đình mình, nhưng nếu bạn cố gắng làm 50 chiếc cho một đám cưới, thì điều đó thực sự rất khó làm, để có được tất cả chúng giống nhau”, Ward đồng tình.

“Hệ thống tế bào của bướm không giống như vaccine cúm và trứng (sản xuất vaccine bằng trứng)” chuyên gia vaccine và cựu nhân viên của FDA Luciana Borio, một người ngưỡng mộ Novavax, phó chủ tịch của In-Q-Tel, một công ty đầu tư công nghệ, cho biết thêm. “Nó chưa được kiểm chứng”.

Novavax đáp trả rằng các đối tác sản xuất của công ty có kinh nghiệm sâu rộng trong việc sản xuất vaccine trên quy mô lớn. Ví dụ, Viện Huyết thanh của Ấn Độ, một hãng sản xuất vaccine kỳ cựu lớn nhất thế giới, đang giúp Novavax mở rộng sản xuất tại cơ sở rộng 14.000m2 ở Séc, đồng thời tự sản xuất thêm một tỷ liều ở Ấn Độ, cho người dân ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Điều đó làm nâng tổng số liều mà công ty cho biết họ có thể sản xuất vào năm 2021 lên 2 tỷ liều, theo như đã hứa.

Mamtani nói rằng việc các nhà sản xuất đẳng cấp thế giới như Viện Huyết thanh “thậm chí không cần mất thời gian chớp mắt để đồng ý làm việc với công ty và giúp công ty mở rộng quy mô” đã thể hiện giá trị của Novarax.

Ông dự đoán, “Công ty này là một nhân tố ít ai ngờ tới, một nhân tố đưa chúng ta ra khỏi bóng tối đại dịch này”. □

Đức Phát dịch

https://science.sciencemag.org content/370/6517/649

Nita Patel: “Không có gì là không thể”
Đứng trước cánh phóng viên sau khi dẫn Thị trưởng Maryland Larry Hogan đi thăm các phòng lab của công ty tại đây, CEO Novavax, Stanley Erck chia sẻ tất cả mọi thứ về công ty từ kế hoạch sản xuất cho đến việc các nhà khoa học của họ làm việc vất vả thế nào. Nhưng ông lại chỉ nhắc đến tên một nhà khoa học duy nhất: Nita Patel, một người phụ nữ nhỏ bé 56 tuổi mặc quần bò và đeo khẩu trang đen. “Nita”, Erck nói với ông thị trưởng, “đứng sau tất cả mọi thứ mà ngài chứng kiến hôm nay”.
Patel là giám đốc cấp cao của chương trình phát triển vaccine tại Novavax. Đội ngũ toàn nhân viên nữ của bà là nhóm cốt lõi trong tổ nhân viên phòng thí nghiệm của Novavax. Họ chịu trách nhiệm thực hiện những kiểm thử phức tạp để đánh giá trái tim của vaccine Novavax, chính là protein gai của virus, xem liệu nó có hoạt động bình thường trong các tế bào và tạo ra những kháng thể kháng virus trong động vật hay không. “Nita là nhân viên vô giá của chúng tôi” – sếp của bà, giám đốc khoa học Gale Smith nói. “Bà ấy quả thực là thiên tài”.
Sau khi Novavax có được gene protein gai của virus SARS-CoV-2 vào tháng hai vừa qua, đội ngũ của Patel đã kiểm thử hơn 20 mẫu của protein do công ty thiết kế, xác định phiên bản nào sẽ có khả năng cao nhất trong việc kích hoạt phản ứng miễn dịch bảo vệ cơ thể. Giờ đây thì bà đang xác định các đặc trưng của protein này, tìm ra vị trí liên kết chính xác giữa kháng thể và gai của protein và thiết kế kiểm thử để đảm bảo các gai ổn định dù đi qua nhiều cơ sở sản xuất khác nhau.
Từ khi đại dịch diễn ra, “một ngày của tôi không có kết thúc, và mọi người khác ở đây cũng thế”, bà nói. Patel cầu nguyện và thiền mỗi ngày trong ngôi đền ở nhà, toát ra vẻ thanh thản và điềm tĩnh. “Với tôi, không điều gì là không thể. Thành thật mà nói, chỉ cần nghĩ vậy là không gì khiến tôi nao núng”.