Tại sao có nhiều ngôi nhà nghiêng ngả hoặc rất hẹp ở Amsterdam?

Những ngôi nhà nghiêng ngả bên kênh ở Amsterdam

Đất ở Amsterdam bao gồm lớp than bùn mềm phía trên lớp đất sét dày khoảng hơn 10 mét, rồi mới đến lớp cát rắn. Tất cả các ngôi nhà cổ ở Amsterdam đều phải có nền được xây dựng trên các cọc gỗ được đóng sâu xuống đất, cho tới khi nó chạm ít nhất là đến lớp cát rắn đầu tiên. Nếu không xây trên những chiếc cột này, những ngôi nhà sẽ bị chìm xuống vùng đất sình lầy.

Thời hiện đại, các cọc thép nhồi xi măng được sử dụng và được đóng sâu xuyên qua lớp cát rắn đầu tiên, đến tận lớp cát rắn thứ hai (đến độ sâu khoảng 18 mét). Tuy nhiên, trong những thế kỷ trước, chỉ có cọc gỗ được sử dụng. Mà các cọc gỗ này bị lão hóa, không thể giữ được độ bền vững qua hàng mấy trăm năm. Ngoài ra khi mới được sử dụng, có thể là nó không đủ dài (để đóng sâu được chạm đến lớp đất cát rắn) hoặc không đủ dày. Ngoài ra, dù rằng mực nước ở Amsterdam thường được kiểm soát, nhưng mỗi khi mực nước được hạ thấp, thì các cọc gỗ bị nhô ra và tiếp xúc với không khí, nên bị mục nát. Sự xuống cấp của các cọc gỗ đã khiến các ngôi nhà bị chìm xuống. Tuy nhiên sự xuống cấp của các cọc gỗ lại không đồng đều, nên ngôi nhà bị chìm xuống cũng không đồng đều, khiến nó bị nghiêng lệch khác nhau.
Ngay khi ra khỏi ga trung tâm, đi dọc phố Damrak hướng đến quảng trường trung tâm ở Amsterdam (Damsquare), phía bên trái, trên kênh Damrak là một cả dãy nhà nghiêng ngả thường được gọi là những ngôi nhà nhảy múa (Dancing houses) ở Amsterdam, là một trong những biểu tượng nổi tiếng của Amsterdam.

Những ngôi nhà nhảy múa ở Amsterdam trên kênh Damrak, là một trong những biểu tượng nổi tiếng của Amsterdam.

Thông thường, những ngôi nhà dọc theo các con kênh ở Amsterdam xây dựa vào nhau để thêm vững. Tuy nhiên các vấn đề về xô lệch sẽ nảy sinh khi một trong những ngôi nhà trong dãy được cải tạo. Ngoài ra, việc xây thêm tầng nhà đã làm tăng trọng lượng của ngôi nhà, so với tính toán ban đầu cách đây hàng thế kỷ, vì thế cũng gây nên sự sụt lún và làm nghiêng nhà. Đặc biệt là những ngôi nhà ở góc phố, hay đứng riêng lẻ, thì càng khó tránh được việc bị nghiêng do sụt lún, khi nó không có những ngôi nhà cận kề bên cạnh để dựa vào. Sự nghiêng ngả của nó càng đáng chú ý hơn.

Những ngôi nhà bị nghiêng nhất ở Amtersdam

Hầu như trên tất cả các phố dọc kênh, phố nào cũng có những ngôi nhà nghiêng ngả. Liệt kê dưới đây là những ngôi nhà nghiêng ngả nhất ở Amsterdam.
1) Rokin 116
Các tòa nhà trên phố Rokin trước đây từng nằm gần mặt kênh. Vào những năm 1930, đoạn cuối này của sông Amstel đã bị cạn. Các tòa nhà sau này đã được cải tạo lại. Tuy nhiên căn nhà Rokin 116 vẫn có hình dạng cong vênh rất rõ rệt, khi tầng ba ép tựa hẳn vào ngôi nhà bên phải, nhưng ở tầng trệt thì lạ có khe hở rộng giữa hai nhà.
2) Những ngôi nhà nhảy múa ở Amstel
Trên phố Amstel có cả dãy những ngôi nhà tựa vào nhau, nhưng nghiêng ngả khác nhau, trông như là chúng đang nhảy múa, nên có biệt danh là những ngôi nhà nhảy múa ở Amstel. Độ nghiêng ngả của chúng khá lớn nên nhìn thấy rất rõ. Điển hình là căn nhà số 102, khi những cây cột trắng ở tầng trệt nghiêng lệch hẳn về bên phải, và toàn bộ tầng trệt trở thành hình bình hành. Các tầng trên cũng bị nghiêng, nhưng độ nghiêng ít hơn, nên nhìn thấy rất rõ là cả ngôi nhà ngiêng rất không đồng đều. Ngôi nhà số 104 cũng bị nghiêng theo. Bị nghiêng nhiều đến nỗi, khe tường giữa nhà 104 và 106 tách hẳn nhau và không thẳng hàng với nhau, khi độ tách dần rộng ra từ tầng trệt lên phía trên.

Ngôi nhà nghiêng ở Rokin 116 (ảnh trái) và những ngôi nhà nhảy múa-Amstel 102-104 (nhà có cột trắng (102) và nhà bên trái nó, ảnh phải).

3) Vijzelgracht 4-10
Công trình xây dựng tuyến tàu điện ngầm Bắc-Nam trong giai đoạn 2008-2012 đã gây ra sụt lún cho các ngôi nhà dọc phố Vijzelgracht xây dựng từ thế kỷ 17. Mức lún thậm chí đến mức 15-23 cm. Điển hình là ngôi nhà số 4-10, khi tất cả các khung cửa sổ, thậm chí các ô cửa kính đều không vuông vắn. Viền mái nhà cũng bị cong.
4) Spiegelgracht 6
Ngôi nhà xây từ thế kỷ 17 bị nghiêng đến nỗi bờ tường lòi hẳn ra so với nhà bên cạnh, các khung cửa ra vào và cả cửa sổ đều méo xẹo.

Ngôi nhà nghiêng Vijzelgracht 4-10 (ảnh trái) và Spiegelgracht 6 (ảnh phải) với các khung cửa và các ô kính méo xẹo.

5) Herengracht 275
Ngôi nhà này ở góc phố và phía bên phải nó không có căn nhà nào để dựa vào, cho nên nó bị nghiêng khá nhiều sang phía bên phải. Các khung cửa không là hình vuông hay chữ nhật, mà là hình bình hành. Cả căn nhà thậm chí nghiêng đến nỗi nó bị nhô hẳn ra ngoài và lệch so với ngôi nhà ở đằng sau nó.
6) de Sluyswacht (Jodenbreestraat 1). Các khung cửa là hình bình hành và không đồng đều nhau.
Ngôi nhà đứng hoàn toàn độc lập và bị nghiêng này được xây dựng vào năm 1695. Nó đứng đối diện với bảo tàng Rembrandt House. Một trong những bức tranh cổ nhất về ngôi nhà này được vẽ bởi Rembrandt (khi ông sống ở phía đối diện với nó).
Ngôi nhà này hiện là quán cà phê. Ngồi nhâm nhi cà phê (hay các loại đồ uống khác) ở sân sau nhà, nơi giao cắt mấy dòng kênh, có view rất đẹp trải dài dòng kênh lớn Ouderschans với các tàu thuyền du lịch tấp nập đi ngang qua.

Ngôi nhà nghiêng Herengracht 275 (ảnh trái) và de Sluyswacht (ở phố Jodenbreestraat 1, ảnh phải).

Những ngôi nhà hẹp nhất ở Amsterdam

Amsterdam không chỉ nổi tiếng với những ngôi nhà nhảy múa, mà còn với những ngôi nhà dọc theo các kênh có dạng ống rất hẹp về chiều rộng nhưng dài (sâu) và cao.
Tạo sao những ngôi nhà trên kênh ở Amsterdam lại có chiều rộng khá khiêm tốn?
Do là vì vào thời Trung cổ, tiền thuế nhà được tính dựa trên chiều rộng, hay mặt tiền của nhà mà hướng ra mặt nước của con kênh. Để tránh phải trả thuế cao, các chủ sở hữu nhà thường phải thiết kế ngôi nhà của mình theo xu hướng dạng ống: hẹp về bề rộng, nhưng dài và cao, để đảm bảo đủ chức năng, vừa là nơi buôn bán hay trữ hàng hóa, vừa là nơi ở.
Dưới đây là 3 ngôi nhà hẹp nhất Amsterdam.
1/ Oude Hougestrat 22.
Chiều rộng ngôi nhà này chỉ có 2,02m, là nhà hẹp nhất ở Amsterdam (niên đại từ khoảng 1600). Đầu tiên nó chỉ là nhà xưởng sửa đồng hồ một tầng với trần nhà rất cao, sau chuyển đổi thành nhà ở ba tầng. Không những hẹp nhất, mà chiều dài của nó cũng rất khiêm tốn, chỉ gần 5m. Mỗi tầng cũng chỉ có một phòng rất nhỏ.
Hiện ở tầng trệt là quán trà, và là quán trà nhỏ nhất Amsterdam, khi chỉ có diện tích khoảng 9 mét vuông. Tuy vậy, nó có bộ sưu tập khá khủng các loại trà và cà phê chọn lọc.

Ngôi nhà hẹp nhất ở Amsterdam: Oude Hougestrat 22, với chiều rộng chỉ 2,02m. Ảnh chụp tầng trệt với cửa vào nhà.

2/ Single 7
Ngôi nhà này thường bị nhầm là hẹp nhất Amsterdam, vì chiều rộng mặt tiền hướng ra kênh chỉ 1,05m, chỉ đủ đúng cho cửa ra vào. Tuy nhiên, đó có thể coi là cách trốn thuế hữu hiệu, khi có mặt tiền rất hẹp. Chiều rộng phía sau của ngôi nhà thì bình thường (khoảng 3m), nên bên trong nhà không hề hẹp. Hơn nữa nhà cũng khá sâu, có nhiều tầng, nên tổng diện tích nhà không phải là nhỏ nhất.
Ngôi nhà Singel 166 cũng có mặt tiền hẹp, chỉ 1,8m. Nhưng nhà sâu 16m và chiều rộng nhà rộng dần ra đến 5m ở phía sau, nên bên trong nhà khá rộng rãi.

Ngôi nhà ở Singel 7 thường bị nhầm là nhà hẹp nhất ở Amsterdam, chỉ vì có mặt tiền hướng ra kênh Singel chỉ đủ rộng cho cửa ra vào.

3/ Kloveniersburgwal 26
Ngôi nhà này có chiều rộng 2,4m, là ngôi nhà hẹp nhất đứng thứ 3 trong danh sách nhà hẹp ở Amsterdam. Nó lọt thỏm giữa dinh thự “Trippenhuis”, là những ngôi nhà lớn nhất ở Amsterdam vào thế kỷ 17, thuộc sở hữu của anh em nhà kinh doanh vũ khí nổi tiếng Trip.
Theo lời đồn đại, hai anh em Trip đã xây ngôi nhà này cho người đánh xe ngựa của họ, khi người này tỏ mong muốn được sống “trong một ngôi nhà thậm chí chỉ cần bằng chiều rộng của cửa dinh thự”. Nhưng đây chỉ là truyền thuyết, vì ngôi nhà được xây trước (niên đại 1696) cả ngôi nhà lớn (niên đại 1768)).

Ngôi nhà hẹp nhất đứng thứ ba ở Amsterdam: Kloveniersburgwal 26.

Dù ngả nghiêng hay hạn hẹp, các ngôi nhà này đều có các đầu hồi rất đẹp và mang dấu ấn của kiến trúc và nghệ thuật qua các thời kỳ, giống như các ngôi nhà trên kênh khác.
Đặc biệt là, các ngôi nhà nghiêng khá an toàn, dù là bên ngoài của chúng trông có vẻ nguy hiểm. Chính quyền thành phố Amsterdam thường xuyên giám sát những ngôi nhà trên kênh, nhất là những ngôi nhà nghiêng.