Tiếp cận tiến hóa trong điều trị ung thư

Khi điều trị cho một bệnh nhân mắc ung thư vú, các nhà khoa học tại Bệnh viện Massachusetts ở Boston phát hiện, trong các khối u có hiện tượng sắp xếp lại gene và sản xuất ra một dạng biến dị của protein ALK. Các bác sĩ dùng thuốc crizotinib để ức chế hoạt động của biến dị này nhưng thuốc chỉ đáp ứng trong 18 tháng, sau đó lại tái phát. Biện pháp điều trị thứ hai ngay sau đó cũng tiếp tục thất bại, các bác sĩ sử dụng liệu pháp điều trị thứ ba và phát hiện ra khối u di căn ở gan cũng thích nghi được với thuốc crizotinib. Trung tâm Ung thư Peter MacCallum tại Melbourne, Australia cũng phát hiện, khi sử dụng một số loại thuốc Nhắm đích (targeted therapy) để tiêu diệt tế bào ung thư phổi, các tế bào ung thư cũng đột biến và kháng lại thuốc. 

Sáu năm trước, Alberto Bardelli ở Đại học Turin, Ý cũng đã nhận thấy hiện tượng kháng thuốc ở một số khối u ung thư, các khối u này thích nghi với thuốc điều trị và tiếp tục phát triển. Từ đó, Bardelli và cộng sự đã nghiên cứu quá trình tiến hóa, thích ứng của tế bào ung thư và đề ra phương án điều trị tiến triển.

Sự thích ứng của tế bào ung thư

Tế bào ung thư có sự tiến hóa đáng kinh ngạc. Khi sinh thiết tế bào ung thư thận, nhóm nghiên cứu của Bardelli phát hiện, ngay cả ở trong một bệnh nhân cũng không xuất hiện hai mẫu tế bào ung thư giống hệt nhau. Có hơn 100 dạng đột biến khác nhau của các tế bào ung thư ở trong các khối u nguyên phát và khối u di căn, và chỉ 1/3 trong số đó là dạng đột biến phổ biến ở tất cả các mẫu sinh thiết.

Các nhà khoa học đã phát hiện, tương tự như cây phát sinh loài, sơ đồ tiến hóa của tế bào ung thư cũng có “tổ tiên chung”, sự phân nhánh và các “hậu duệ”. Đột biến xảy ra trong tế bào đầu tiên, sau đó phát sinh thành nhiều nhánh ở tất cả các khối u di căn. Vì vậy, để loại bỏ các khối u, phải tấn công tất cả các dạng đột biến khác nhau. Bằng cách nhắm mục tiêu vào tất cả các dạng đột biến này, nhóm nghiên cứu tin rằng có thể xóa sổ được các tế bào ung thư.

Nhóm nghiên cứu đã bắt đầu thử nghiệm kết hợp các liệu pháp Nhắm đích này trong phòng thí nghiệm, tuy nhiên, không thể có chung một loại thuốc Nhắm đích cho tất cả các dạng đột biến của tế bào ung thư. Vì vậy, họ tập trung thêm vào liệu pháp miễn dịch, giúp hệ thống miễn dịch tự nhận biết và tiêu diệt các mầm mống ung thư. 

Tuy nhiên, để điều trị hiệu quả, các nhà khoa học cho rằng cần kết hợp nhiều biện pháp chữa trị khác nhau. Và đối với những người có nhiều khối u di căn, rất cần điều trị kết hợp liệu pháp được đề cập ở trên với hai phương pháp điều trị Nhắm đích khác do Đại học Johns Hopkins và Harvard đưa ra trước đây.

Hiện nay, phương pháp điều trị này vẫn rất đắt đỏ, lên tới 10.000 USD cho đến 100.000 USD một đợt điều trị. Vì vậy, các nhà khoa học đang nỗ lực tìm cách giảm giá thành điều trị.

Thu Quỳnh lược dịch theo Nature