10 sự kiện KH&CN Việt Nam năm 2016

1. Lĩnh vực cơ chế chính sách

Ban hành hai Nghị quyết liên quan đến hoạt động KH&CN

Đó là:

- Nghị quyết số 05-NQ/TW do Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế, trong đó khẳng định ưu tiên phát triển và chuyển giao KH&CN, coi đây là yếu tố trọng yếu nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

- Nghị quyết 297/NQ-UBTVQH14 về Nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển khoa học, công nghệ nhằm thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 2015-2020, trong đó chú trọng đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ và cơ khí chế tạo do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành.

Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”

Được chính phủ phê duyệt qua quyết định 844/QĐ-TTg ngày18/5/2016, mục tiêu của đề án là tạo lập môi trường thuận lợi để thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới.

2. Lĩnh vực Khoa học tự nhiên

Lần đầu trao tặng Giải thưởng Trần Đại Nghĩa

Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã tổ chức lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần thứ nhất vào ngày 11/9 tại Hà Nội. Giải thưởng sẽ được trao hằng năm nhằm tôn vinh tác giả của các công trình nghiên cứu có giá trị khoa học xuất sắc và đã triển khai ứng dụng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của đất nước.

3. Lĩnh vực Khoa học xã hội và Nhân văn

Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ năm

Hội thảo do Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với các bộ, ngành và trung tâm nghiên cứu lớn tại Việt Nam tổ chức trong hai ngày 15 và 16/12 với chủ đề “Phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi toàn cầu”, tập trung vào sáu nhóm lĩnh vực: ngoại giao, hợp tác và hội nhập quốc tế; nguồn lực văn hóa; kinh tế và sinh kế; giáo dục và phát triển nguồn nhân lực; chuyển giao tri thức và công nghệ; biến đổi khí hậu. Các kết quả về chuyên môn chuyên sâu được đưa ra trong hội thảo sẽ đóng góp vào việc hoạch định chính sách cho các cấp lãnh đạo, quản lí.

Phát hiện di tích thời đại đồ đá cũ ở An Khê – Gia Lai

Phát hiện này là bằng chứng khẳng định nơi đây từ rất sớm đã là địa bàn sinh sống của Người vượn đứng thẳng, giai đoạn bình minh của lịch sử nhân loại, là dấu tích sớm nhất của loài người ở Đông Nam Á, và là tư liệu quý giá cho việc biên soạn, nghiên cứu lịch sử nước nhà thời kì tối cổ nói chung. Di tích sẽ được kiến nghị đặc cách công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt.

4. Lĩnh vực Nghiên cứu - Ứng dụng

Các chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước giai đoạn 2011- 2015

Sau năm năm triển khai, chương trình đã đạt được những thành tựu đáng kể, với việc hoàn thành xuất sắc mục tiêu giai đoạn 2011-2015: 50% số kết quả của chương trình KH&CN được ứng dụng và phục vụ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh, còn các chương trình khoa học xã hội đã góp phần làm rõ nhiều luận cứ khoa học và có sức thuyết phục, các sản phẩm nghiên cứu khoa học xã hội được biên soạn thành sách và tài liệu giảng dạy trong các trường đại học, học viện.

Sản xuất thành công vắc-xin sởi-rubella

Tháng 11-2016, Bộ Y tế công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng cho vắc-xin phối hợp sởi-rubella (MR) do Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất vắc-xin và Sinh phẩm Y tế (POLYVAC) trực thuộc Bộ Y tế sản xuất. Đây là vắc-xin MR đầu tiên được chuyển giao công nghệ sản xuất thành công tại Việt Nam, đưa nước ta vào số 25 quốc gia sản xuất được vắc-xin trên thế giới và là nước thứ tư tại châu Á có thể sản xuất vắc-xin MR sau Nhật Bản, Ấn Độ và Trung Quốc. Vắc-xin MR dự kiến sẽ được cung cấp cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng từ năm 2017, sau khi đã hoàn thành các thủ tục liên quan đến cấp phép lưu hành.

Xây dựng thành công phương pháp thiết lập bản đồ công nghệ, lộ trình công nghệ và đổi mới công nghệ áp dụng cho ngành chọn tạo giống lúa, sản xuất lúa gạo

Bộ KH&CN đã xây dựng thành công phương pháp thiết lập bản đồ công nghệ cho các ngành, lĩnh vực tại Việt Nam và tiến hành thử nghiệm xây dựng bản đồ công nghệ cho một số ngành/lĩnh vực trọng điểm, trong đó đầu tiên là lĩnh vực chọn tạo giống lúa, sản xuất lúa gạo, nghiên cứu chọn tạo giống lúa thuần chịu mặn-hạn thích nghi với vùng nhiễm mặn thuộc Đồng bằng sông Cửu Long. Những ngành tiếp theo nằm trong chương trình xây dựng bản đồ công nghệ bao gồm sản xuất vắc xin (2016); công nghệ gene, công nghệ tế bào gốc, sản xuất vật liệu và linh kiện điện tử, bán dẫn (2017-2018); cơ khí và một số ngành sản xuất các sản phẩm chủ lực (2019); tiến tới hoàn thiện hệ thống bản đồ công nghệ của các ngành, lĩnh vực quan trọng vào năm 2020.

Sản xuất thành công máy Plasma lạnh

Sau bốn năm nghiên cứu và thử nghiệm, TS Đỗ Hoàng Tùng (Viện Vật lí, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam - trong ảnh) cùng các cộng sự đã sáng chế thành công máy phát tia plasma lạnh có tên PlasmaMed, ứng dụng công nghệ hồ quang trượt (Gliding arc plasma). Thành công này đưa Việt Nam trở thành một trong những nước đầu tiên trên thế giới ứng dụng thành công công nghệ plasma lạnh vào điều trị y tế, giúp diệt khuẩn, chữa lành vết thương mà không cần kháng sinh, giảm chi phí điều trị của bệnh nhân từ 8-10 lần so với điều trị bằng kháng sinh. Hiện đang có khoảng 11 máy PlasmaMed được đặt ở nhiều bệnh viện lớn.

5. Lĩnh vực tôn vinh nhà khoa học

Năm người Việt Nam vào nhóm các nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới

Theo công bố của Thomson Reuters (tổ chức hàng đầu thế giới về thông tin tri thức), năm 2016 có năm người Việt lọt vào tốp 3.000 nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới. Mỗi công bố của các nhà khoa học được xếp hạng trong tốp 1% được tính theo sự phân bố của chỉ số khoa học cốt lõi (ESI) trong từng lĩnh vực và theo năm công bố. Năm nhà khoa học nằm trong danh sách này gồm có PGS, TS Nguyễn Xuân Hùng (ĐH Công nghệ TPHCM - lĩnh vực khoa học máy tính), GS.TS Nguyễn Sơn Bình (ĐH Northwestern, Mỹ - lĩnh vực hóa học), GS.TS Võ Văn Ánh (ĐH Công nghệ Queensland, Australia, lĩnh vực toán học), GS.TS Nguyễn Thục Quyên (ĐH California, Mỹ - lĩnh vực hóa học), TS. Trần Phan Lam Sơn (Viện nghiên cứu Vật lý và Hóa học RIKEN, Nhật Bản - lĩnh vực sinh học).).

40 nhà báo chuyên theo dõi lĩnh vực KH&CN đã tham gia bình chọn 10 sự kiện KH&CN nói trên và đây là năm thứ 11 sự kiện này được tổ chức.