Viện nghiên cứu Anh: Cần kiện Trung Quốc 6.500 tỷ USD vì Covid-19

"Nếu Trung Quốc cung cấp thông tin chính xác trong giai đoạn đầu, dịch bệnh đã không rời khỏi nước này", Viện Henry Jackson Society (HJS) có trụ sở tại London, Anh, viết trong báo cáo "Bồi thường virus corona?" được công bố hôm nay.

Tài liệu cho rằng Trung Quốc đã vi phạm 10 điều luật, trong đó có Quy định Sức khỏe Quốc tế (IHR) vốn được siết chặt sau đại dịch SARS năm 2003. HJS khẳng định nỗ lực che giấu bệnh dịch của Bắc Kinh đã khiến Covid-19 lan khắp thế giới, khiến hơn 1,3 triệu người nhiễm, hơn 74.000 người chết và làm thiệt hại hàng nghìn tỷ USD. Mỹ và châu Âu hiện là điểm nóng khi số ca nhiễm và tử vong tăng nhanh, chưa xác định được đỉnh dịch.

"Nhiều quan chức Trung Quốc, bao gồm phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên đã ủng hộ quan điểm phi lý rằng nCoV được quân đội Mỹ đưa vào Vũ Hán, thay vì bắt nguồn từ chợ hải sản ở thành phố này, nơi động vật hoang dã được mua bán", báo cáo có đoạn viết.

Tổ chức này cho rằng Trung Quốc cần bồi thường tối thiểu 6.500 tỷ USD, tương đương số tiền các quốc gia G7 đang bỏ ra để đối phó dịch bệnh và cứu trợ nền kinh tế do người dân phải ở nhà, còn các ngành công nghiệp bị đình trệ.

IHR yêu cầu các nước phải theo dõi và chia sẻ thông tin về khả năng truyền nhiễm và mức độ nghiêm trọng của những mầm bệnh có khả năng lây lan giữa các nước. Viện Henry Jackson Society cáo buộc Trung Quốc đã hành động ngược lại khi che giấu thông tin và trừng phạt những người tìm cách công bố dữ liệu.

Tờ SCMP ở Hong Kong cho biết gần 200 ca nhiễm nCoV đã được ghi nhận trước ngày 27/12/2019, nhưng chính quyền Trung Quốc chỉ thông báo về dịch bệnh cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sau đó 4 ngày và khẳng định chưa có bằng chứng cho thấy nó lây từ người sang người.

"Những người thổi còi như bác sĩ Lý Văn Lượng đã bị cảnh cáo vì đăng thông tin về dịch bệnh. Nhiều người cho rằng Covid-19 đã lây giữa người với người từ trước thời điểm trên", JHS cho hay, kêu gọi thành lập liên minh khởi kiện vì Bắc Kinh "thường phản ứng hung hăng với các mối đe dọa trên trường quốc tế".

"Biện pháp này sẽ đòi hỏi sự can đảm và đoàn kết toàn cầu. Chính quyền Vũ Hán và Hồ Bắc đã vi phạm IHR trong giai đoạn đầu dịch, trách nhiệm phải thuộc về cấp lãnh đạo cao nhất. Rõ ràng là cách đối phó Covid-19 của chính quyền Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế", báo cáo có đoạn.

Khởi kiện do tranh cãi xung quanh IHR là hành động chưa từng có tiền lệ, nhưng JHS cho rằng đã có những khuôn khổ trong WHO cho phép thực hiện điều này. Viện nghiên cứu Anh cũng đề xuất phương án đưa sự việc ra Tòa Trọng tài Thường trực, Tổ chức Thương mại Thế giới hoặc viện dẫn các quy định trong thỏa thuận đầu tư, thậm chí là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển.

Matthew Henderson, đồng tác giả báo cáo, cho rằng người dân Trung Quốc cũng là "nạn nhân vô tội" bởi sự thiếu trách nhiệm của chính phủ. "Đây là lỗi của chính quyền Trung Quốc. Họ chưa học được bài học nào từ sau thất bại trong đại dịch SARS. Những lời nói dối và thông tin giả từ đầu dịch Covid-19 đã gây ra nhiều hậu quả chết người", Henderson nói.

Nhóm tác giả soạn báo cáo của JHS cho rằng cách tính giá trị thiệt hại với các nền kinh tế phát triển và xây dựng quy trình tố tụng theo trật tự dựa trên luật pháp có thể giúp các nước "được đền bù sau những thiệt hại do Trung Quốc gây ra".

Vũ Anh (Theo Sydney Morning Herald)