Cách phát hiện sớm 6 loại ung thư phổ biến

Ung thư là bệnh có thể chữa khỏi nếu phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời. Với ung thư, thấy đau là đã ở giai đoạn muộn của bệnh. Giáo sư Nguyễn Bá Đức, nguyên Giám đốc Bệnh viện K cho biết một số phương pháp giúp phát hiện sớm ung thư:

Ung thư vú

Đây là loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ. Bệnh có thể chữa khỏi 100% nếu phát hiện ở giai đoạn tiền lâm sàng. Phụ nữ từ 20 tuổi trở lên, hàng tháng nên tự khám vú sau khi sạch kinh 5 ngày.

Tự khám vú:

Quan sát:

- Xuôi tay, quan sát xem có các thay đổi ở vú như u cục, dày lên, lõm da hoặc thay đổi màu sắc da.

- Đưa tay ra sau gáy, sau đó quan sát lại.

- Chống tay lên hông làm cử dộng đưa ngực lên xuống bằng động tác nâng vai lên hoặc hạ vai xuống. Động tác này làm rõ hơn các thay đổi ở vú nếu có.

Sờ nắn:

- Nặn nhẹ đầu vú xem có dịch chảy ra hay không.

- Đưa tay phải ra sau gáy, dùng tay trái sờ nắn vú phải, 4 ngón tay đặt sát vào nhau thành một mặt phẳng, ép đều đặn lên các vùng khác nhau của tuyến vú vào thành ngực theo hướng vòng xoáy ốc từ đầu vú ra phía ngoài.

- Kiểm tra từng vùng của vú và cả về phía hố nách.

Phụ nữ từ 20 tuổi trở nên tự khám vú hàng tháng sau khi sạch kinh 5 ngày. Ảnh:N.Phương.

Những dấu hiệu cảnh báo ung thư vú:

- Khối u không đau ở ngực.

- Thường xuyên bị ngứa và rát quanh núm vú.

- Núm vú bị rỉ máu, tiết dịch khác thường hoặc thụt vào, co lại.

- Làn da trên vú bị sần da cam, dày lên hoặc bi lún xuống có nếp gấp.

- Có hạch ở hố nách.

Khi có những dấu hiệu trên chưa chắc bạn đã bị ung thư vú, tuy nhiên cần đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác. Phụ nữ từ 30 tuổi trở lên đi khám định kỳ tại các chuyên khoa 1-3 năm một lần. Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên cần định kỳ chụp X-quang tuyến vú.

Ung thư cổ tử cung

Đây là loại ung thư phổ biến, đứng thứ hai sau ung thư vú. Phụ nữ sau khi bắt đầu quan hệ tình dục 3 năm nên khám sàng lọc ung thư cổ tử cung mỗi năm một lần.

Khám phụ khoa

Bác sĩ sẽ kiểm tra cổ tử cung và các cơ quan khác trong vùng khung chậu; có thể lấy tế bào âm đạo làm xét nghiệm.

Xét nghiệm tế bào học âm đạo

Bác sĩ lấy tế bào trên bề mặt cổ tử cung và âm đạo để xét nghiệm. Phương pháp này khá chính xác, cho phép phát hiện những biến đổi rất sớm của tế bào.

Nghiệm pháp axít axêtic

Đây là phương pháp chấm cổ tử cung bằng dung dịch axít axêtic 3-5% và quan sát bằng mắt thường để phát hiện những bất thường bao gồm các tổn thương tiền ung thư. Đây là phương pháp đơn giản, rẻ tiền, tương đối chính xác, có hiệu quả cao để phát hiện sớm ung thư cổ tử cung.

Nghiệm pháp lugol

Là phương pháp chấm tổ tử cung bằng dung dịch logul 5% và quan sát bằng mắt thường. Bình thường các tế bào của cổ tử cung bắt màu nâu khi chấm dung dịch này, nếu có bất thường sẽ có màu nâu nhạt hoặc vàng. Đây cũng là phương pháp đơn giản, rẻ tiền, có hiệu quả.

Soi cổ tử cung

Sử dụng máy soi phóng đại hình ảnh cổ tử cung để quan sát tổn thương dễ dàng hơn. Có thể kết hợp chấm axít axêtíc hoặc dung dịch lugol như trên. Bác sĩ thường tiến hành soi khi các xét nghiệm trên có dấu hiệu bất thường hoặc nghi ngờ bất thường khi kiểm tra bằng mắt. Nếu có tổn thương nghi ngờ, các bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết để chẩn đoán.

Ung thư đại - trực tràng

Đây là loại có tỷ lệ mắc đứng thứ ba, xu hướng tăng mạnh ở nước ta trong những năm gần đây.

Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân

Các polyp hoặc khối u ác tính của đại tràng và trực tràng dễ bị chảy máu khi phân đi qua. Khi máu chảy với số lượng ít sẽ không thể thấy được bằng mắt thường. Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân có thể phát hiện được lượng máu nhỏ này.

Những người có xét nghiệm dương tính sẽ nguy cơ cao bị ung thư đại - trực tràng và cần được soi toàn bộ đại tràng. Những người từ 50 tuổi trở lên nên làm xét nghiệm này mỗi năm một lần.

Soi toàn bộ đại tràng

Đây là phương pháp tốt nhất hiện nay trong sàng lọc ung thư đại - trực tràng. Trong khi soi nếu phát hiện tổn thương nghi ngờ ung thư hoặc tiền ung thư, các bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết. Những người từ 50 tuổi trở lên nên làm xét nghiệm này.

Ung thư khoang miệng

Đây là loại ung thư hay gặp của vùng đầu cổ, liên quan nhiều tới hút thuốc, ăn trầu, uống rượu... Để có thể phát hiện sớm, bạn nên quan sát khoang miệng qua soi gương mỗi khi đánh răng. Khi thấy những vết, mảng hơi đỏ hoặc trắng ở niêm mạc miệng, vết thương ở khoang miệng khó liền, chảy máu ở khoang miệng, há miệng bị hạn chế, sờ thấy u bất thường... thì đến bác sĩ chuyên khoa khám.

Nên đi khám ung thư khoang miệng 3 năm một lần đối với người trên 20 tuổi và hàng năm đối với người trên 40 tuổi, đặc biệt là những người hút thuốc lá, thuốc lào.

Ung thư da

Đây là loại ung thư dễ chẩn đoán bằng mắt thường, có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm. Để phát hiện sớm mọi người có thể tự quan sát toàn bộ da cơ thể, đặc biệt là các vùng da hở, tốt nhất là sau mỗi lần tắm.

Những biểu hiện của bệnh gồm vết loét dai dẳng, thỉnh thoảng chảy máu, nổi cục có thể ở vùng da bị sừng hóa do ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời, một vết đốm đỏ nhạt kéo dài dai dẳng với xước trợt nhẹ...

Một loại ung thư da là ung thư hắc tố rất hay liên quan đến nối ruồi. Cần lưu ý các dấu hiệu như thay đổi về màu sắc, kích thước, hình dáng, đường viền, bề mặt các nốt ruồi...

Để phát hiện sớm ung thư da, bạn nên đi khám định kỳ 3 năm một lần ở tuổi từ 30 trở lên và khám hàng năm sau tuổi 40.

Ung thư tuyến giáp

Khi phát hiện khối u hoặc khối hạch ở cổ nên đi khám. Có một số trường hợp không biểu hiện gì cho đến khi bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Nếu có một trong những biểu hiện bất thường dưới dây thì bạn nên đi khám: Khối u ở cổ hoặc thấy cổ to ra, đau ở vùng trước cổ, khan tiếng hoặc thay đổi giọng nói kéo dài, khó thở hoặc ho kéo dài. Bạn nên tự khám cổ 2 lần trong một năm để xem có khối u nào ở cổ hay không.

Phương Trang